Ciemiernik to wyjątkowa bylina z rodziny jaskrowatych. Wyjątkową dlatego, że kiedy większość kwiatów kończy kwitnienie i przygotowuje się do zimowego spoczynku, on dopiero rozwija skrzydła. Kwiaty ciemiernika możemy bowiem zobaczyć w okresie między listopadem a kwietniem. Rodzina ciemierników jest dość liczna – ponad 20 gatunków. Dwa z nich, naturalnie występują na terenie Europy Zachodniej, w wielkiej Brytanii, Hiszpanii oraz Francji. Większość występuje na półwyspie Bałkańskim, z czego niektóre docierają aż do Kaukazu. Możemy je też spotkać na Dalekim Wschodzie. Przykładowo Chiny mogą poszczycić się ciemiernikiem Tybetańskim, który rośnie tylko na tamtym terenie.
W Polsce możemy spotkać tylko dwa naturalnie rosnące gatunki ciemiernika, jest to ciemiernik czerwonawy/purpurowy oraz ciemiernik zielony. Ciemiernik nazywany inaczej zimową różą nie jest wymagający w uprawie. Są jednak pewne kwestie, które warto wiedzieć, aby uprawa tej rośliny była skuteczna i satysfakcjonująca.
Spis treści
Ciemiernik – charakterystyka
Ciemiernik to tak zwana bylina długowieczna. Rosną stosunkowo powoli, jednak wraz z upływem czasu rozrastają się w obszerne kępy z licznymi pędami kwiatowymi. Oprócz pięknych kwiatów ciemierniki wyróżniają się też dekoracyjnymi liśćmi. Niektóre odmiany tworzą ulistnione pędy, które zakończone są kwiatami, w innych zaś liście i pędy kwiatowe wyrastają z karpy korzeniowej. Ciemiernik często nazywany jest różą Bożego Narodzenia, ponieważ jego kwitnienie przypada właśnie na okres świąteczny. W Polskich warunkach częściej jednak ciemierniki zawitają w okresie przedwiośnia, po pierwszych odwilżach. Jednak czasami, w przypadku ciepłej i długiej jesieni, może zakwitnąć już w listopadzie czy grudniu. Ciemiernik dorasta do 30 cm wysokości. Kwitnie na biało, z lekkim różowy „rumieńcem”, jednak ostatecznie zależne jest to od odmiany. Przykładowo odmiany Keesen i Maximus charakteryzują się bardzo dużymi białymi kwiatami, kwiaty odmiany Pink Select i Grandiflorus przybierają z kolei odcień różowy. Kiedy kwiaty zaczynają przekwitać, przebarwiają się odcieniami zieleni.
Ciemiernik w ogrodzie
Ogrodowe odmiany ciemierników zachwycają ogromną różnorodnością barw. Kwiaty mogą być kontrastowo nakrapiane, cieniowane. Mogą też przybierać odcienie beli, czerwieni czy różu. Ciemierniki świetnie prezentują się w sąsiedztwie roślin zimozielonych, takich jak bluszcz, bergenia czy kopytnik lub bukszpan.
Ciemiernik – odmiany i gatunki
Wśród najpopularniejszych i najciekawszych gatunków ciemierników wyróżniamy takie jak:
- Ciemiernik biały – w naturze występuje w południowej oraz środkowej Europie, dorasta do 30 cm wysokości. Rozpoczyna kwitnienie na biało zimą i kwitnie aż do wczesnej wiosny. Często wykorzystywany jest w ziołolecznictwie
- Ciemiernik czarny – często uprawiany w ogrodach w Polsce, nazwę zawdzięcza ciemnobrunatnym, grubym korzeniom
- Ciemiernik cuchnący zielony – w naturalnym środowisku możemy spotkać go w Europie Południowej oraz Zachodniej. Zielone kwiaty w dzwonkowatym kształcie mają charakterystyczne, czerwone obrzeża. Kwitnienie przypada na okres od lutego do kwietnia. Odmiana tego gatunku Gold Bullion wyróżnia się z kolei żółtymi kwiatami i złocistymi liśćmi, Sproszkowane korzenie ciemiernika cuchnącego dawniej używano do wyrobu tabaki, co prawdopodobnie wpłynęło na taką jego nazwę.
- Ciemiernik orientalny – naturalnie występuje na Kaukazie, charakteryzuje się zielonkawobiałymi lub kremowymi kwiatami w miseczkowatym kształcie. Często mają one tez różowe zabarwienie. Kwiaty osadzone są po trzy lub cztery na pędach. Kwitnienie tego gatunku przypada na okres od lutego do kwietnia.
- Ciemiernik korsykański – to bardzo ciekawy gatunek, o delikatnych jasnozielonych kwiatach, nadających się nawet do bukietów. Wyróżnia go zwisający pokrój. Okres kwitnienia przypada na przedwiośnie. Żółtawozielone kwiaty o kielichowatym kształcie i lśniące bardzo dekoracyjne liście sprawiają, że jest bardzo dekoracyjny.
- Ciemiernik purpurowy – W naturalnym środowisku w Polsce spotkamy go w Bieszczadach, poza tym w Europie Wschodniej oraz Centralnej. Kwiaty o początkowo zielonobordowym, a następnie purpurowo-bordowym zabarwieniu zwisają ku dołowi, zebrane po dwa lub trzy na pędzie.
- Ciemiernik ogrodowy – to gatunek będący mieszanką uzyskaną przez hodowców. Na jego powstanie złożyło się wiele dzikich gatunków tej rośliny. Występuje w różnych efektownych odmianach, w różnych kolorach i ubarwieniu cieniowanym czy nakrapianym. Ciemierniki ogrodowe mogą dorastać nawet do 70 cm wysokości.
Uprawa ciemiernika
Aby ciemiernik prezentował się najbardziej okazale, najlepiej sadzić go w grupach. Można je sadzić przez cały rok, nawet jesienią o ile ziemia nie jest jeszcze zmarznięta. Wybór docelowego miejsca jest bardzo ważny i powinien być starannie przemyślany. Ciemierniki nie znoszą bowiem przesadzania, ze względu na ich kruche korzenie. Najlepsze stanowisko dla ciemiernika to stanowisko w półcieniu. Nie powinien on rosnąć w pełnym słońcu, gdy może ono palić jego delikatne liście. Wybierając miejsce dla ciemierników, warto poszukać terenu osłoniętego od wiatru. Jeżeli chodzi o glebę, to ciemierniki najlepiej czują się w podłożu przepuszczalnym o obojętnym odczynie.
Pielęgnacja ciemiernika – nawożenie, nawadnianie, przycinanie
Ciemiernik warto wspierać nawozem organicznym, który wpłynie na jego bardziej intensywne kwitnienie. Może to być dojrzały obornik lub kompost, przekopany z ziemią. Nawożenia ciemierników nie należy wykonywać jednak częściej niż raz na dwa lub trzy lata. Jako że rośliny te nie przepadają za zbyt dużą wilgocią, podlewanie warto wdrożyć jedynie w okresach przedłużającej się suszy. Rozmnażanie ciemiernika najlepiej robić poprzez wysiew nasion, gdyż nie przepada on za dzieleniem bryły korzeniowej. Nasiona zakopujemy pod rośliną mateczną w czerwcu. Na młode siewki musimy poczekać jednak do wiosny kolejnego roku. Kwitnienia tak wysianych roślin możemy z kolei spodziewać się dopiero po 3 latach od zasiania. Ciemiernik najlepiej przycinać na wiosnę, pozbywamy się wówczas zbrązowiałych, zniszczonych liści.