O tym że przyroda ma działanie terapeutyczne nikogo chyba nie trzeba przekonywać. Zieleń działa kojąco na zmysły, śpiew ptaków, szum wody, liści pomaga nam się relaksować i wyciszać. Niewiele osób jednak wie, że istnieje specjalna dziedzina medycyny, specjalizująca się w leczeniu ogrodem. Hortiterapia, bo o niej mowa jest innowacyjną metodą terapeutyczną, która wykazuje pozytywne działanie w wielu różnych aspektach życia.
Spis treści
Hortiterapia – co to takiego?
Hortiterapia to stosunkowo nowa dziedzina medycyny niekonwencjonalnej. Można powiedzieć, że w Polsce dopiero raczkuje. Polecana jest ona jako uzupełnienie innych, bardziej konwencjonalnych form terapii różnego rodzaju schorzeń oraz zaburzeń. Hortiterapia ma za zadanie poprawę kondycji psychicznej, fizycznej oraz intelektualnej pacjenta za pośrednictwem ogrodu oraz prac ogrodniczych. Wyróżniamy dwie postaci terapii ogrodem:
- Czynną – opiera się na wykonywaniu drobnych prac ogrodowych takich jak sadzenie, przesadzanie czy zbieranie, dzięki którym pacjent ma stały kontakt z roślinami. Zajęcia obejmują również tworzenie prac plastycznych z użyciem plonów itp. Taka forma terapii wspiera zmysł dotyku, wzmacnia chwyt, aktywizuje słabsze struktury mięśniowe.
- Bierną – w tej postaci wykorzystuje się przede wszystkim zmysły – węch, słuch, wzrok. Pacjent obserwuje rośliny, słucha dźwięków przyrody, poznaje jej zapachy.
Komu pomaga hortiterapia?
Hortiterapia stosowana jest w leczeniu i rehabilitacji psychoruchowej osób z niedomaganiami psychicznymi oraz fizycznymi. Są to pacjenci zarówno po urazach, jak również z chorobowymi i rozwojowymi zaburzeniami. W zajęciach z hortiterapii najczęściej uczestniczą:
- Dzieci z zaburzeniami rozwojowymi
- Osoby niepełnosprawne ruchowo
- Pacjenci z upośledzeniem umysłowym
- Pacjenci cierpiący na choroby i zaburzenia psychiczne
- Osoby wyalienowane społecznie
Jednostki chorobowe będące wskazaniem do wdrożenia hortiterapii to między innymi:
- Depresja
- Autyzm
- Zaburzenia lękowe
- Niedorozwój umysłowy
- Demencja wieku starczego
Zaleca się również ten rodzaj terapii dla osób których dotyka lub dotknęła:
- Mocna trauma
- Samotność
- Skłonności przestępcze
- Wykluczenie ze społeczeństwa
Właściwości terapeutyczne ogrodu – jak działa hortiterapia?
Terapia ogrodem polega przede wszystkim na stymulacji zmysłów. Mają one bowiem zarówno pośredni jak i bezpośredni wpływ na kondycję psychiczna, intelektualną a także psychiczną człowieka. Prócz oddziaływania na zmysły, ogrodoterapia działa również na gospodarkę hormonalną. Podczas zajęć w ogrodzie, w skutek bezpośredniego kontaktu z naturą zauważa się zwiększone wydzielanie neuroprzekaźników takich jak serotonina. Hortiterapia jest też dla wielu pacjentów jedyną możliwą formą aktywności fizycznej. Podczas prac ogrodowych pacjenci mają możliwość nawiązywania kontaktów społecznych, co w przypadku osób starszych i samotnych jest niezwykle ważne. Bardzo często takie osoby przez długie lata nie wychodzą z domu, co pogłębia i poczucie wyobcowania, bezsensu egzystencji i depresję. Hortiterpia daje też pozytywne efekty w modyfikacji postaw psychospołecznych., Z tego powodu wdrażana jest też jako część terapii resocjalizacyjnej dla pacjentów zdemoralizowanych, zagubionych, z przestępczą przeszłością.
Na czym polegają i jak wyglądają warsztaty z hortiterapii?
Hortiterpia prowadzona jest za pośrednictwem różnego typu zajęć i warsztatów, wykorzystujących różnorodne ścieżki przyrodnicze. Terapeutyczne działanie wykazują takie zajęcia jak:
- Przenoszenie oraz manipulowanie narzędziami ogrodniczymi – rozwija to siłę i precyzję ruchów, wzmacnia ciało
- Sadzenie roślin i inne typowo ogrodnicze czynności – wspierają rozwój zdolności manualnych, wzmacniają mięsnie, stymulują intelektualnie.
- Obserwowanie przyrody – roślin, wody zwierząt, owadów i innych stworzeń żywych – wykazuje to działanie relaksujące, wyciszające.
- Poruszanie się po zróżnicowanym terenie, pokonywanie naturalnych przeszkód, chodzenie po nierównym terenie – wspiera układ mięśniowy, trenuje koordynację, pomaga w rehabilitacji niepełnosprawności kończyn dolnych
Zajęcia z ogrodoterapii prowadzone są przez wykwalifikowanych hortiterapeutów. Mają oni kompleksową wiedzę z zakresu ogrodnictwa, ale nie tylko. Hortiterapeuci to specjaliści z dziedzinie fizjoterapii, psychologii, psychiatrii, socjologia a czasami również sztuki. Terapeuci musze łączyć wiedzę z różnych dziedzin, wykazywać szerokie horyzonty poznawcze, pozwala im to na niesienie skutecznej pomocy pacjentom.