Kompost to nawóz naturalny, który może być wykorzystywany do zasilania różnego rodzaju roślin uprawnych oraz ozdobnych. Bogaty w substancje odżywcze, witaminy i minerały, wspiera je na każdym etapie wegetacji. Co najważniejsze kompost to nawóz, który możemy przygotować samodzielnie, wykorzystując przy tym odpady organiczne z gospodarstwa domowego. Potrzeby jest do tego odpowiedni zbiornik, w którym będziemy składować materię organiczną. Jak zrobić kompostownik w swoim ogrodzie, z czego najlepiej go zrobić i jak pielęgnować kompost, aby był wartościowym nawozem?
Spis treści
Pomysł na kompostownik
Najłatwiejszym i najszybszym sposobem na zbudowanie kompostownika jest zakup gotowego zbiornika, który wystarczy złożyć u stawić w odpowiednim miejscu na działce. Jest to jednak po pierwsze kosztowne, po drugie niezbyt estetyczne – plastikowy kontener ciężko nazwać ozdobą ogrodu. Oczywiście, jeśli ktoś nie chce, nie może, nie ma czasu, po prostu tak woli zakup gotowego kompostownika również będzie w porządku, ponieważ umożliwi on, bardziej ekologiczne gospodarowanie odpadami, a ponadto dostarczy wartościowego nawozu. Jednak dla tych, którzy szukają rozwiązań bardziej indywidualnych, dopasowanych do potrzeb gospodarstwa najlepszą opcją będzie samodzielna budowa kompostowania o określonych wymiarach oraz wyglądzie. Wbrew pozorom nie jest to wcale trudne ani kosztowne, a nawet pozwala dać drugie życie niektórym zalegającym na działce przedmiotom, takim jak np. palety budowlane. Jak zatem zabrać się za budowę kompostownika? Przede wszystkim pierwszym krokiem będzie wybór miejsca, gdzie stanie zbiornik na odpady. Miejsce to bowiem będzie decydowało o jego wymiarach.
Miejsce na kompostownik w ogrodzie
Dogodna lokalizacja kompostownika to taka, która będzie ustronna, zlokalizowana w mniej uczęszczanym i niereprezentacyjnym miejscu posesji. Nie ma co ukrywać, że zbieranie odpadów i proces tworzenia kompostów nie należy ani do estetycznych, ani do aromatycznych przedsięwzięć. Z tego powodu raczej unikajmy ustawiania kompostownika w pobliżu tarasu, czy też wjazdu na działkę. Wybierając miejsce na kompostownik, musimy wziąć pod uwagę nie tylko walory estetyczne, ale również potrzeby procesu rozkładania masy zielonej. One również w pewien sposób ograniczają nam pole manewru, jeżeli chodzi o wybór potencjalnego miejsca. Kompostownik nie powinien bowiem stać w miejscu mocno nasłonecznionym, ponieważ spowoduje to jego zbytnie wysychanie, ale też nie może to być miejsce zbyt mokre, ponieważ to kolei może doprowadzić do gnicia materii w jego wnętrzu. Powierzchnia pod kompostownik powinna być równa. Przed budową zbiornika warto przekopać ziemię, na której będzie zlokalizowany, dzięki temu organizmy żywe bytujące w ziemi będą miały dostęp do kompostu. Jeżeli to możliwe, warto, aby kompostowni był zlokalizowany możliwie blisko kuchni, to warunek czysto praktyczny. Zbyt daleka odległość może zniechęcać nas do regularnego sortowania i wynoszenia odpadów do kompostownika.
Kompostownik z drewna
Drewno to najpopularniejszy materiał stosowany do budowy kompostownika. To najprostsze i najbardziej ekonomiczne rozwiązanie. Najczęściej po budowie domu na działce mamy gdzieś złożone stare deski, czy inne elementy drewniane na przykład po rozbiórce jakiś starych konstrukcji. Do zbudowania prostego kompostownika z drewna będziemy potrzebować ośmiu belek o kwadratowym przekroju i długości około 100 cm. Ponadto potrzebujemy gwoździ, wkrętów, młotka, wkrętaki, a także metrówki. Belki łączymy ze sobą, tworząc prostopadłościan, pamiętając, aby między belkami pozostawić kilkucentymetrowe odstępy, pozwalające na obieg powietrza. Jedna ze ścian kompostownika powinna być mobilna, po to, aby można było ją otwierać w celu wyciągnięcia dojrzałego kompostu. Ciekawym pomysłem jest budowa drewnianego kompostownika z palet. Palety same w sobie są idealnymi ścianami przyszłego kompostownika, trzeba więc je tylko odpowiednio złożyć. Musimy pamiętać jedynie, aby górne strony palet odwrócić na zewnątrz kompostownika, dzięki czemu jego pojemność będzie większa, a także będzie on bardziej atrakcyjny wizualnie.
Kompostownik murowany na działce
Ciekawą alternatywą jest kompostownik murowany. To też dobry sposób na zużycie zalegających na działce cięgieł czy pustaków. Posiadany materiał musimy najpierw odpowiednio przygotować, aby kompostownik był estetyczny. Stare i pokruszone cegły warto dobrze wyszlifować i oczyścić z ewentualnych resztek cementu. Można również po zbudowaniu pomalować je na wybrany kolor. W celu zbudowania kompostownika z cegieł musimy przygotować odpowiedni fundament o głębokości od 30 do 50 cm. Kolejnym krokiem jest stworzenie ławy fundamentowej, jeśli mamy do dyspozycji na przykład betonowe krawężniki, to one mogą pełnić funkcję ławy, ewentualnie możemy samodzielnie ulać je z betonu. Na tak przygotowanej i wyschniętej ławie układamy cegły na specjalnej zaprawie murarskiej. Cegły ustawiamy naprzemiennie taki sposób, aby nie tworzyły pełnych ścian, tylko miary regularne otwory, niezbędne do przepływu powietrza. W jednej ze ścian warto pozostawić większy otwór, pozwalający na wybieranie dojrzałego kompostu. Murowany kompostownik powinien mieć około 70 do 100 cm wysokości.
Jak duży powinien być kompostownik?
Wielkość kompostownika zależna jest przede wszystkim od tego, jak dużo miejsca możemy przeznaczyć na niego na działce, a także jak duże mamy potrzeby. Jeśli dysponujemy dużą ilością odpadów, a także potrzebujemy dużej ilości kompostu na grządki, wówczas im większy kompostownik, tym lepiej. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby zbudować niewielki zbiornik, jeśli będzie on wystarczający na nasze potrzeby. Musimy wziąć jedynie pod uwagę, że proces tworzenia kompostu jest dość długotrwały i na pierwszy dojrzały kompost będziemy musieli poczekać nawet rok. Średnio przyjmuje się, że kompostownik powinien mieć od 1 do 2 metrów sześciennych objętości. Prowadząc większe gospodarstwo, gdzie zapotrzebowanie na nawóz naturalny jest duże, warto pomyśleć jednak o budowie większego zbiornika, lub budowie kompostownika trójkomorowego. Pozwoli to na rozdzielenie materii pod względem dojrzałości na trzy warstwy, co z kolei umożliwi wygodne korzystanie z tego najbardziej dojrzałego, bez konieczności naruszania pozostałych warstw. Budowa kompostownika trójkomorowego jest podobna do budowy kompostownika klasycznego, z taką różnicą, że jego boczne ściany powinny mieć kształt dłuższych prostokątów, które z kolei przedzielamy ściankami działowymi na trzy części. Taki zbiornik jest znacznie większy niż klasyczny, dlatego to rozwiązanie dla posiadaczy większych działek.
Kompostowanie, jak zacząć?
Kiedy mamy już gotowy kompostownik, pora na jego zapełnianie. Na dno zbiornika dobrze jest wrzucić warstwę pociętych gałązek, które będą stanowić drenaż zbiornika, następną warstwą niech będzie ziemia ogrodowa, lub jeśli to możliwe zeszłoroczny kompost, a dalej odpady organiczne. Kompost układamy warstwowo, co oznacza, że musimy na przemian dodawać odpady i warstwy ziemi. Aby kompost dojrzewał szybko i równomierne, trzeba go regularnie mieszać. Proces rozkładu przyspieszy również dodatek gotowego kompostu np. od sąsiada, czy z poprzedniego roku, możemy również nazbierać i dorzucić dżdżownic, które wspomogą rozkładanie materii. Pamiętajmy, że im lepiej rozdrobnione będą odpady, które trafią do kompostownika, tym szybciej będzie on ulegał rozkładowi.
Co można a czego nie należy wrzucać do kompostownika
Przyjmuje się, że kompostownik to zbiornik na odpady organiczne. Warto jednak wiedzieć, że nie wszystko nadaje się do kompostowania. Do kompostownika można i warto wrzucać:
- • Obierki z warzyw i owoców
- • Skoszoną trawę
- • Zepsute owoce
- • Suche liście
- • Wióry z nielakierowanego drewna
- • Cienkie gałązki
- • Fusy z herbaty i kawy
- • Stary chleb
- • Zwiędłe kwiaty
- • Uschnięte rośliny doniczkowe
- • Popiół
- • Skorupki z orzechów
- • Skorupki z jajek
- • Pestki
- • Chusteczki higieniczne
- • Brązowy papier recycklingowy
- Nie należy z kolei wrzucać do kompostu takich odpadów jak:
- • Skórki z owoców cytrusowych i egzotycznych
- • Kości oraz inne szczątki mięsa, oraz ryb
- • Resztki obiadowe
- • Duże gałęzie
- • Rośliny zaatakowane przez choroby
- • Chwasty
- • Kamienie
- • Niedopałki z papierosów
- • Oleje roślinne.
Jak widać, zakładanie kompostownika nie jest ani trudne, ani bardzo pracochłonne, a korzyści, jakie przynosi, zdecydowanie warte są poświęconego czasu. Dojrzały kompost wspaniale zasili drzewa i krzewy ozdobne, ale również warzywa i owoce w naszych sadach i warzywnikach.