Spacer po lesie czy łące to bardzo przyjemna forma aktywnego spędzania czasu. Obcowanie z przyrodą relaksuje, poprawia dotlenienie organizmu, poprawia nastrój i pozwala dostrzec prawdziwe piękno otaczającego nas świata. Podczas takiego spaceru mamy okazję posłuchać śpiewu kwiatów, usłyszeć bzyczenie owadów, a także podziwiać przepiękne kolorowe drzewa i kwiaty. Nierzadko te ostatnie kuszą nas swoim nieodpartym urokiem zachęcając do zerwania i zabrania kawałka pięknej przyrody ze sobą do domu. Bardzo miło mieć w salonie wazon pełen kolorowych polnych kwiatów, jednak zanim je zerwiemy, warto sprawdzić, czy nie jest to jeden z wielu gatunków będących pod ochroną. Takich roślin nie możemy zrywać, deptać czy niszczyć i na pewno nie wolno nam zabierać ich z naturalnego środowiska. Przygotowaliśmy małą ściągawkę, która pomoże nam przypomnieć sobie jakie kwiaty i inne rośliny, które możemy spotkać na łące lub w lesie są w Polsce objęte ochroną.
Spis treści
Ochrona roślin w Polsce
Podstawa prawna ochrony roślin i zwierząt w Polsce pochodzi z rozporządzenia Ministra Środowiska. Obecnie obowiązuje rozporządzenie z 9 października 2014 roku, które przedstawia listę około 400 gatunków zwierząt, oraz 213 gatunków roślin, a także 265 gatunków grzybów objętych w Polsce ochroną. Co istotne a terenie danego województwa możliwe jest modyfikowanie zasad ochrony przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Ma on możliwości wyznaczania odstępstw od zakazów, a także dodawać gatunki do listy chronionych. Oznacza to, że w niektórych częściach Polski niektóre częściowo lub nawet ściśle chronione gatunki roślin można zbierać przykładowo w celach leczniczych, oczywiście według ściśle określonych zasad.
Ochrona ścisła i częściowa
W Polsce obowiązują dwa rodzaje ochrony roślin – ochrona ścisła/całkowita oraz ochrona częściowa. Roślin objętych ochroną ścisłą bezwzględnie nie można niszczyć ani zrywać. Za niszczenie siedlisk, zrywanie, zbór czy przenoszenie roślin pod całkowitą ochroną grozi kara grzywny. Jeżeli zaś chodzi o ochronę częściową, to może ona mieć różny zakres. Przykładowo istnieją rośliny, które objęte są ochroną ścisła tylko w niektórych częściach Polski lub w wyznaczonych strefach ochronnych.
Kwiaty chronione w Polsce
Lista roślin, w tym również kwiatów chronionych w Polsce jest bardzo długa i liczy ponad 200 gatunków. Poniżej przedstawimy listę tych, które możemy powszechnie spotkać w lasach, na łąkach czy w górach.
Rośliny objęte ochroną całkowitą w Polsce to m.in.:
- Długosz królewski
- Paprotnik kolczasty
- Brzoza karłowata
- Paprotnik Brauna
- Dzwonek brodaty
- Języcznik zwyczajny
- Zanokcica klinowata
- Zanokcica ciemna
- Goryczka wąskolistna
- Mikołajek nadmorski
- Goździk lśniący
- Goździk siny
- Powojnik prosty
- Miłek wiosenny
- Grążel błotny
- Pełnik alpejski
- Sasanka alpejska
- Sasanka wiosenna
- Lilia złotogłów
- Kosaciec syberyjski
- Szafirek miękkolistny
- Rosiczka
- Cyklamen purpurowy
- Jarząb szwedzki
- Szachownica kostkowata
- Dyptam jesionolistny
- Szarotka alpejska
- Wielosił błękitny
- Macierzanka
- Wilczomlecz
- Storczyk błotny
Rośliny objęte ochroną częściową w Polsce
Do roślin, które Polsce objęte są ochroną częściową, zaliczamy:
- Cis pospolity
- Śnieżyczka/przebiśnieg
- Pióropusznik strusi
- Goździk postrzępiony
- Goździk skupiony
- Grzybień biały
- Pluskwica europejska
- Rokitnik zwyczajny
- Wawrzynek wilczełyko
- Czosnek niedźwiedzi
- Kosodrzewina
- Bagno zwyczajne
Kwiaty górskie pod ochroną
Niektóre z kwiatów chronionych możemy spotkać podczas pieszych wędrówek po górach. Możemy je podziwiać, zachwycać się ich urodą, robić zdjęcia, ale pod żadnym pozorem nie możemy ich zrywać. Do gatunków kwiatów pod ochroną, które możemy spotkać w Polskich górach, zaliczamy:
- Ciemiernik czerwony – występuje on tylko w kilku miejscach w Polsce, jego intensywnie czerwone kwiaty przyciągają wzrok i są niesamowicie atrakcyjnie, na swojej drodze możemy spotkać go, spacerując po Bieszczadach.
- Pełnik alpejski – mimo że nazwa mogłaby wskazywać, że spotkamy go tylko w Alpach, to w Polskich górach również możemy się na niego natknąć. Wyglądem zbliżony do ogrodowych jaskrów, zachwyca pięknymi, dużymi pełnymi kwiatami w żółtym kolorze. To bardzo rzadka górska roślina objęta ścisłą ochroną.
- Dzwonek brodaty – w Polsce możemy spotkać go tylko w Sudetach, a poza granicami w Alpach oraz Norwegii. To bardzo rzadka roślina o pięknych niebieskich kwiatach, dlatego tak ważne jest, aby chronić jego populację i nie doprowadzić do jego wyginięcia.
- Sasanka alpejska – również należy do kwiatów górskich zagrożonych całkowitym wyginięciem. Charakteryzuje się białymi kwiatami, umieszczonymi na grubych okrągłych pędach.
- Szarotka alpejska – w Polsce spotkamy ją w Karpatach, natomiast poza granicami w Alpach, Apeninach oraz górach półwyspu Bałkańskiego. To bardzo atrakcyjny i nietypowy kwiat. Spomiędzy jego gęstych płatków wyrastają charakterystyczne białe pylniki, co tworzy bardzo ciekawy kształt.
- Naparstnica zwyczajna – jej drobne, żółte kwiaty mają kształt małych dzwoneczków, ułożonych na całej łodydze, w naturze możemy spotkać ją w Tatrach
- Cebulica dwulistna – to kolejna roślina pod częściową ochroną występująca między innymi w Polskich Karpatach. Jest to bylina charakteryzująca się niebieskimi kwiatami, jej występowanie jest bardzo rzadkie.
- Pierwiosnek wyniosły – to jeden z wiosennych kwiatów objętych częściową ochroną. W Polsce występuję w Karpatach i Sudetach
- Goryczka krótko łodygowa – to wieloletnia roślina rosnąca wysoko w górach, kwitnie na przełomie maja i czerwca w alpejskim piętrze Tatr.
- Dziewięćsił bezłodygowy – w Polsce w środowisku naturalnym spotkamy go na Podhalu, najczęściej na pastwiskach i suchych łąkach.
- Goryczka kropkowana – występuje w Tatrach i na Babiej Górze, jej żółte kwiaty, pokrywają charakterystyczne ciemnobrunatne kropki.
- Goździk skupiony – jest jednym z gatunków goździka brodatego. W Polsce spotkamy go tylko w Bieszczadach. Jego gęste kwiatostany składają się z drobnych goździków, co sprawia, że wyglądem przypomina nieco dzwonek skupiony. To typowa roślina leśna i łąkowa.
Wiosenne kwiaty pod ochroną
Wśród roślin chronionych w Polsce znajdziemy wiele popularnych kwiatów, które pojawiają się już wczesną wiosną. Do wiosennych kwiatów pod ochroną w Polsce zaliczamy:
- Dzwonek szerokolistny – to kwiaty o wzniesionym pokroju, które sięgają 60-70 cm wysokości, jego fioletowe, dzwonkowato ułożone kwiaty wyrastają z kątów liści.
- Pierwiosnek wyniosły- jak sama nazwa wskazuje, jest jednym z pierwszych wiosennych kwiatów. Charakteryzuje się bardzo ładnymi kwiatami, układającymi się w bukietowe kwiatostany, umieszczone na dość długiej łodydze.
- Śnieżyczka – inaczej popularny przebiśnieg to również kwiat objęty w Polsce ochroną. Pojawiają się wczesną wiosną i cieszą oko drobnymi, białymi kwiatami. Przebiśniegi można uprawiać w ogrodach, jednych tych rosnących dziko zrywać nie można.
- Miłek wiosenny – pochodzi z rodziny jaskrowatych, charakteryzuje się intensywnie żółtymi kwiatami, osadzonymi na ciemnozielonych pędach.
- Szafran spiski – należy do wiosennych kwiatów występujących w Beskidach i Tatrach, jego charakterystyczne kwiaty zamykają się podczas deszczu lub złej pogody chroniąc w ten sposób pyłek.
Czym grozi niszczenie kwiatów objętych ochroną w Polsce?
Kwiaty pod ochroną bez względu na to, czy częściową, czy całkowitą muszą być objęte szczególną opieką i uwagą. Nie należy bezmyślnie zrywać napotkanych w lesie, czy w górach kwiatów, a tym bardziej niszczyć ich siedlisk, czy wykopywać. Może to bowiem doprowadzić do całkowitego wyginięcia niektórych gatunków. Zgodnie z przepisami prawa niszczenie roślin, uszkodzenie ich oraz oczywiście zrywanie jest w Polsce karane. Kodeks karny nie precyzuje dokładnie, w jakiej formie będzie no karane, dlatego ostateczna decyzja należy do sądu. Kary mogą być różne, za zrywanie niektórych gatunków roślin może grozić nawet kara pozbawienia wolności, najczęściej jednak kończy się na mandacie wystawionym przez Straż Leśną lub Policję.
Mandat może opiewać na kwotę nawet kilkuset złotych, dlatego zdecydowanie gra niewarta jest świeczki. Abstrahując od kar i kosztów, na jakie może narazić nas naruszanie chronionych roślin czy zwierząt, pomyślmy po prostu o przyrodzie. Niszcząc rośliny w ich naturalnym środowisku, szkodzimy tak naprawdę sobie, doprowadzając do nieodwracalnych zmian w całym naszym ekosystemie. Warto wiec, zamiast zrywać i niszczyć kwiaty pod ochroną, zająć się na przykład porządkowaniem lasów czy górskich szlaków z pozostawionych tak śmieci. To znacznie bardziej pożyteczne zajęcie, które przyniesie dużo dobrego dla przyrody, ale też dla nas ludzi.