Nowoczesne budownictwo i ogrodnictwo dają nam bardzo wiele możliwości. Projektanci i architekci wnętrz oraz krajobrazu przeciągają się w innowacyjnych pomysłach jak ciekawie i nietuzinkowo zaplanować przestrzeń. Jednym z coraz bardziej popularnych i docenianych przez wielu właścicieli domów, ale i mieszkań rozwiązaniem jest ogród na dachu. Jak go wykonać, czy na każdym dachu można urządzić ogród, jakie warunki trzeba spełnić, aby stworzyć ogród na swoim dachu i jak o niego dbać? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w niniejszym artykule.
Spis treści
Ogród na dachu – dlaczego warto?
Ogród na dachu to bardzo ciekawe rozwiązanie, które oprócz walorów estetycznych niesie wiele korzyści funkcjonalnych. Domy oraz mieszkania z ogrodami na dachu są bardzo atrakcyjne dla potencjalnych kupców, zwłaszcza jeśli są umiejscowione na mocno zabudowanym obszarze miejskim czy podmiejskim. Ogród na dachu może bowiem stać się dla właścicieli prawdziwą zieloną oazą, zakątkiem pozwalającym na kontakt z naturą nawet tam, gdzie została ona już dawno wyparta przez betonowe budowle. Właściciele domów z małym ogródkiem, budując ogród na dachu, mają szansę realnie zwiększyć powierzchnie ogrodu, a tym samym miejsce do wypoczynku i rekreacji. Co bardzo ważne, zielone dachy wpływają bardzo pozytywnie na mikroklimat, wydzielając tlen i redukując dwutlenek węgla, a także oczyszczając powietrze ze spalin, kurzu czy pyłków, tworzą przestrzeń przyjazną dla rodzin. Warto również wspomnieć o tym, że ogrody na dachach realnie przyczyniają się do zmniejszenia ilości odprowadzanej do kanalizacji wody opadowej. Gromadzą one bowiem od 50 do 90% jej objętości. Pobrana przez rośliny woda po jakimś czasie paruje do atmosfery, zwiększając tym samym wilgotność powietrza. Zielone dachy wpływają również pozytywnie na redukcje hałasu w budynkach o nawet 8 dB. Są one również skuteczną naturalną izolacją termiczną. W lecie chronią one przed nagrzewaniem dachu, natomiast zimą akumulują ciepło.
Historia zielonych dachów
Co bardzo ciekawe, zielone dachy nie są wymysłem nowoczesnej architektury. Były one bowiem znane i cenione już wiele lat temu. Pierwszymi zielonymi dachami można nazwać wiszące ogrody królowej Semirady, zbudowane w Babilonii w VI w p.n.e. Z kolei trochę bliżej naszych czasów – w XX wieku naszej ery, kiedy nastąpiła silna rozbudowa miast, idea zielonych dachów została zapoczątkowana przez Le Corbusiera, według którego ogrody na dachach miały być formą zbliżenia człowieka do natury. Obecne trendy w budownictwie można porównać do wizji Le Corbusiera. Dzięki nim, w zalanych betonach miastem, możliwe jest obcowanie z przyrodą i czerpanie z jej kojących właściwości.
Jak buduje się ogrody na dachu?
Ogrody na dachach budowane są systemowo i mają one strukturę wielowarstwową. To, ile i jakie są warstwy, zależne jest od rodzaju planowanego podłoża, a także od tego, jaki rodzaj roślinności, a także jakie inne obciążenia zostały zaplanowane. Nowoczesne zielone danych tworzoną są najczęściej w układzie odwróconym. Oznacza to, że hydroizolacja znajduje się na spodzie, a na niej układa się warstwę izolacji termicznej. Dzięki takiemu ułożeniu hydroizolacja zostaje skutecznie zabezpieczona przed mechanicznymi uszkodzeniami, a także przed wpływem czynników zewnętrznych. Ponadto, pozwala to na utrzymanie stabilnej temperatury na powierzchni hydroizolacji, bez względu na to, jakie panują warunki atmosferyczne na zewnątrz. Zapobiega to kondensacji pary wodnej, co z kolei umożliwia zachowanie energetycznej stabilności całej przegrody. W przypadku stropodachów, na których zastosowano klasyczny układ warstw, hydroizolacja znajduje się pod geowłókniną chłonno-ochronną, na której z kolei układany jest drenaż, przykryty geowłókniną filtracyjną.
Zabezpieczenie dachu pod zielony ogród
Kluczowa kwestią podczas budowy ogrodów na dachu jest takie zabezpieczenie dachu przed przeciekami. Kluczem jest więc odpowiednia warstwa hydro izolacyjna, która musi być nie tylko wodoszczelna, ale też mrozoodporna, trwała, a także odporna na przerastanie korzeni roślin. Hydroizolacja powinna też być odporna chemicznie i biologiczne na rozwój różnego rodzaju grzybów pleśni i porostów. Hydro izolacyjna warstwa pod ogrody n dachu najczęściej wykonywana jest z foli EPDM, folii budowlanej na bazie modyfikowanych mas bitumicznych lub tworzywa sztucznego oraz dwóch warstw specjalnie modyfikowanej polimerami SBS masy bitumicznej, która zawiera środki zapobiegające przerastaniu korzeni. Warstwa hydro izolacyjna powinna pokrywać całą powierzchnię dachu, nawet te miejsca, gdzie nie będą rosły rośliny. Hydroizolacja musi być ułożona bardzo precyzyjnie.
Termoizolacja zielonego dachu
Kolejna warstwa, którą musimy zaplanować pod ogród na dachu, jest termoizolacja. Termoizolacja ma za zadanie zabezpieczenie dachu przed zmianami temperatury, a także wilgotnością. Najczęściej wykonuje się ją z ekstrudowanego styropianu XPS, pianki poliuretanowej PIR lub płyt z wełny mineralnej.
Drenaż ogrodu na dachu
Aby na naszym ogrodzie na dachu nie zalegała woda, musimy zadbać o odpowiednią warstwę drenażową. Drenaż ma za zadanie odprowadzać deszczówkę z warstwy wegetacyjnej do specjalnego systemu odpływów, ale nie tylko. Drenaż służ też jako przestrzeń dla rozrastających się korzeni roślin. Warstwa drenażowa najczęściej wykonywana jest z tworzyw sztucznych. Mogą to być płyty i maty kubełkowe, a także maty pętelkowe. Posiadają one specjalne kubełkowe profilowanie o różnych wysokościach oraz formach, są też stosunkowo lekkie. Płyty można wypełnić sypkim materiałem, który zwiększy ich odporność na nacisk. Drenaż można również wykonać ze zwykłego żwiru, sztucznych lub naturalnych grysów czy też keramzytu.
Geowłóknina do ogrodu na dachu
Podobnie jak w tradycyjnych ogrodach, w ogrodach na dachu stosuje się geowłókninę. Jej zadaniem jest oddzielenie warstwy drenażowej od warstwy wegetacyjnej. Dzięki niej drobne cząsteczki nie będą przedostawać się do odpływu, gdzie mogłyby go zatkać. Geowłóknina zabezpiecza też warstwę wegetacyjną przed zbyt szybkim odpływem wody. Z tego też powodu geowłóknina do ogrodu na dachy musi być paroprzepuszczalna oraz wodoprzepuszczalna, ponadto dobrze, aby była odporna biologiczne i chemiczna, a także wytrzymała mechanicznie. Najczęściej do budowy dachów zielonych wybierana jest geowłóknina z polipropylenu o gramaturze 150-200 g/m2.
Warstwa wegetacyjna na zielonym dachu
Następna warstwa ogrodu na dachu to warstwa wegetacyjna. Jej podstawowe zadanie to gromadzenie wody w czasie suszy, a także odprowadzanie nadmiaru wody do niższych warstw. Warstwa wegetacyjna tworzona jest z dobrej jakości substratu, który powinien cechować się dużą pojemnością powietrzną oraz wodną. Zapewni to dobre ukorzenienie się roślin, a także optymalne warunki do wzrastania roślin. Substrat na warstwę wegetacyjną powinien mieć stabilną strukturę, a także charakteryzować się wodoprzepuszczalnością oraz wytrzymałością. Substrat wykonywany jest z materiałów mineralnych oraz humusu. Jest on wzbogacany dużą ilością substancji organicznych oraz odżywczych. Grubość warstwy wegetacyjnej uzależniona jest od rodzaju oraz ilości roślin, a także sposobu użytkowania obiektu. Przyjmuje się, że dla roślinności intensywnej wysokiej warstwa wegetacyjna powinna mieć od 35 do 250 cm wysokości. Dla roślinności intensywnej niskiej od 15 do 35 cm natomiast dla roślinności ekstensywnej od 10 do 15 cm wysokości.
Rośliny na ogród na dachu
Wisienką na torcie podczas tworzenia ogrodu na dachu jest wybór roślin, które będą tam rosły. Na zielone dachy można stosować bardzo różnorodne formy zieleni. Mogą to być trawy ozdobne, byliny, krzewy, zioła czy warzywa. Ilość oraz rodzaj roślin przede wszystkim zależny jest od oczekiwań i upodobań inwestora, a także od funkcji budynku. To, w jaki sposób zostaną ułożone rośliny, zależy od kształtu ogrodu, a także jego projektu. Mnogość ciekawych gatunków roślin umożliwia tworzenia bardzo atrakcyjnych aranżacji, zakładających różnorodne kształty, a także kolory. Rośliny wybierane na dachy zielone możemy podzielić na trzy rodzaje ekstensywne, intensywne niskie oraz intensywne wysokie. Zzielenienie ekstensywne to przede wszystkim niskie rośliny o niewielkich wymaganiach takie jak zioła, trawy oraz mchy. Są bardzo odporne na różnorodne warunki pogodowe, są też lekkie, dzięki czemu nie obciążają bardzo konstrukcji dachu. Zazielenienie intensywne niskie to przede wszystkim krzewy, byliny, trawy oraz zioła. Wymagają one więcej pielęgnacji, regularnego nawożenia oraz nawadniania. Z kolei zazielenienie intensywnie wysokie to najbardziej wymagająca roślinność. Mogą to być zarówno byliny, trawy czy krzewy, jak również niektóre drzewa. Wymaga najgrubszej warstwy substratu, a także regularnej pielęgnacji w tym nawożenia i nawadniania.