Prawdopodobnie niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że pszczoły to niezwykle ważny element całego naszego ekosystemu. Dzięki ich pracy – zapylaniu roślin, mogą się one rozmnażać. Kiedy rośliny się rozmnażają, jest ich więcej. Kiedy jest ich więcej, pobierają więcej dwutlenku węgla z atmosfery i produkują więcej tlenu. Kiedy w atmosferze jest mniej dwutlenku węgla, powietrze jest zdrowsze. Kiedy powietrze jest zdrowsze, my sami jesteśmy zdrowsi. To jednak nie wszystko. Rośliny rozmnażające się dzięki pszczołom, mogą dawać plony człowiekowi. Owoce, warzywa, piękne kwiaty ozdobne – wszystkie te dobra pochodzące z natury mamy w dużej mierze dzięki nim.
Co by zatem się stało, gdyby na świecie zabrakło pszczół? Nie będzie przesady w stwierdzeniu, że mocno zachwiałoby to równowagą ekosystemu. Co więcej, miałoby to wpływ na globalne zapasy żywności. Wygląda na to, że mamy się czego obawiać, zwłaszcza że jak pokazują badania, nawet 40% światowych gatunków owadów jest zagrożona wyginięciem. Czy możemy zrobić coś, aby pomóc tym pożytecznym stworzeniom? Oczywiście, że tak. Możemy zadbać o to, aby nasz ogród był przyjazny pszczołom. Podpowiadamy jak to zrobić.
Spis treści
Dlaczego pszczoły są dla nas takie ważne?
Żeby zrozumieć, jak ważne są dla nas owady, a w tym w szczególności pszczoły, przyjrzyjmy się statystykom. Mówią one o tym, że zaledwie 20% roślin zapylanych jest przez wiatr. Pozostałe 80% zapylają owady, najczęściej te z rodziny pszczołowatych. Co ważniejsze, w strefie klimatycznej, w której żyjemy, prawie 90% roślin zapylanych jest przez owady. Gatunkiem odgrywającym największą rolę w zapylaniu jest pszczoła miodna. Jednak istnieje mnóstwo innych gatunków, również biorących udział w zapylaniu roślin. Na świecie żyje ponad 25 tysięcy gatunków owadów z rodziny pszczół. W samej Polsce jest ich około 450 gatunków.
Niestety pszczoły od jakiegoś czasu zaczęły masowo wymierać. W Polsce ginie 105 pszczół na sekundę. Masowe wymieranie pszczół wciąż jest dla naukowców niepokojącą zagadką. Zdają sobie oni sprawę z tego, ze wyginięcie pszczół zapylających rośliny uprawne może doprowadzić do prawdziwej katastrofy. Przyczyna wymierania pszczół nie jest znana. Prawdopodobnie jednak jest to kumulacja kilku różnych czynników. Zanieczyszczenia, choroby wirusowa, inwazja roztocza oraz chrząszcza ulowego, a także zatrucie pestycydami, to realne zagrożenia dla pszczół.
Rola pszczół w zapylaniu roślin uprawnych
Zapylanie kwiatów przez pszczoły to niezwykle ważny czynnik plonotwórczy. Rośliny, które są zapylane przez pszczoły, dostarczają im pokarmu białkowego — jest nim pyłek kwiatowy, a także energetycznego – to nektar i spadź. Owady z kolei w zamian za to, przenoszą na swoim ciele ziarna pyłku z pylników na znamiona słupków. To właśnie na tym etapie dochodzi do zapylenia kwiatów. Co zatem zrobić, aby nasz ogród był dla pszczół przyjaznym otoczeniem. Miejscem bezpiecznym, do którego warto wracać?
Ogród bezpieczny dla pszczół – jak go zaaranżować?
Co to znaczy, że ogród będzie przyjazny czy też bezpieczny dla pszczół? Przede wszystkim to ogród, w którym pszczoły znajdą rośliny miododajne. To właśnie one są przez pszczoły lubiane najbardziej i to one zapewniają im dobre warunki do życia. Ponadto, ogród przyjazny pszczołom to taki, w którym nie ma dla nich zagrożeń w postaci chemicznych środków ochrony roślin. W miarę możliwości ogranicz więc ich stosowanie lub wybieraj takie preparaty, które gwarantują bezpieczeństwo dla pszczół. Gdy stosujesz preparaty chemiczne, pamiętaj, aby robić to zgodnie z instrukcją na etykiecie. Przestrzegaj też okresowej prewencji pszczół.
Kolejna kwestia to nawozy. Zamiast mineralnych, wybieraj nawozy naturalne. Są one znacznie bezpieczniejsze i dla Ciebie i dla owadów. Sadząc kwitnące rośliny miododajne, zadbaj o to, aby były one rozmieszczone w tak zwanej mozaice siedlisk roślinnych. Postaw na różnorodność – drzewa, krzewy, rabaty kwiatowe, oczko wodne. Nie tylko zagwarantują one dostawę pyłku i nektaru dla pszczół przez cały rok, ale też przepięknie ozdobią Twój ogród.
Jeśli to możliwe, wygospodaruj w ogrodzie miejsce pół dzikie. Co to znaczy? Pszczoły oraz inne owady i gryzonie tworzą norki w ziemi. Przekopując glebę regularnie, niszczysz ich siedliska. Znajdź więc miejsce, które nie będziesz przekopywać częściej niż co 3-4 lata. Co więcej, pozostaw tam chwasty, które staną się naturalnym schronieniem dla owadów.
Ogród przyjazny pszczołom
Aby pszczoły czuły się w Twoim ogrodzie bezpiecznie i chętnie się tam pojawiały, zadbaj o schronienie dla nich. Możesz kupić gotowe domki dla pszczół lub przygotować elementy, zachęcające do ich zamieszkania. Wiązki słomy, trzciny lub bambusa, związane w pęczki możesz rozwiesić w różnych miejscach, np. na drzewach. Możesz też wykonać samodzielnie tak zwany domek dla trzmiela. Najlepiej zrobić go z nieheblowanych i nieimpregnowanych desek. Domek możesz postawić na ziemi, w tej pół dzikiej części ogrodu, ewentualnie delikatnie wkopać go w ziemię. Aby zapewnić pszczołom optymalne warunki do życia, zapewnij im też dostęp do wody. Oczko wodne otoczone roślinami, czy też wilgotny mech to miejsca, z których pszczoły chętnie skorzystają, aby zgasić pragnienie.
W trosce o dobro nas wszystkich
Jak widać, stworzenie otoczenia przyjaznego dla pszczół i owadów nie jest wcale trudne. Warto więc pomyśleć interesie ogółu i pomóc naszym małym sprzymierzeńcom. To jasne, że nie każdy z nas lubi owady. Często wręcz robimy wszystko, aby pozbyć się ich z naszego ogrodu. Boimy się, że ukąszą dzieci. Irytujemy się, gdy latają nad głowami. Odczuwamy niepokój, gdy w pobliżu pojawiają się owady, zwłaszcza te z rodziny pszczołowatych. Zgadza się, ukąszenia są bolesne, dla osób uczulonych mogą być bardzo niebezpieczne. Jednak warto wiedzieć, że pszczoły gryzą tylko, kiedy same czują się zagrożone. Nie atakują bez powodu. Jeżeli więc zapewnimy im bezpieczną przestrzeń do życia, w odpowiedniej odległości od miejsca wypoczynku, nie powinny być dla nas zagrożeniem. Musimy sobie uświadomić, że życie i dobrobyt pszczół jest ściśle związany z naszym. Kiedy ich zabraknie, nasze życie diametralnie ulegnie zmianie.