Powojniki inaczej Clematisy należą do najliczniejszej grupy pnączy ozdobnych, uprawianych w ogrodach. Wyróżniamy nawet kilkaset gatunków tej rośliny. Sadzone przy podporach, przy ogrodzeniach, altanach, przy ścianach, lub jako rośliny okrywowe, gwarantują wysokie walory estetyczne. Najczęściej w przydomowych ogrodach możemy spotkać wielkokwiatowe odmiany powojników. Planujesz uprawę powojnika? Przeczytaj jaką odmianę wybrać do swojego ogrodu, gdzie najlepiej go posadzić i jak pielęgnować?
Spis treści
Powojnik z łac. Clematis — charakterystyka
Powojniki to bardzo liczna grupa pnączy, licząca mnóstwo gatunków różniących się od siebie pod względem wielkości, odpornością na mróz, koloru kwiatów oraz pokroju. Powojniki zaliczamy do krzewów pnących lub bylin. Zapewniają bujne kwitnienie w niemal wszystkich kolorach tęczy, niektóre odmiany wytwarzają piękne ozdobne owocostany, stanowiące wspaniałą ozdobę ogrodu zimą.
Odmiany powojnika
Jak już wspomniano, wyróżniamy kilkaset gatunków powojników, występujących w ponad czterech tysiącach odmian. Na szczególną uwagę zasługują odmiany powojników tak zwane wielkokwiatowe np.: Dr Ruppel, Nelly Moser, The President czy co ciekawe powojniki o polskich korzeniach jak Jan Paweł, czy też Westerplatte. Popularny w przydomowych ogrodach jest również powojnik górski – Clematis Montana. Charakteryzują go drobniejsze, jednak bardzo liczne kwiaty. Szukając odmiany powojnika o silnym wzroście, warto zdecydować się na powojnik tangucki, lub powojnik pnący. Intensywnym wzrostem charakteryzują się też takie odmiany jak powojnik alpejski, powojnik górski oraz powojnik południowy. Do uprawy doniczkowej na tarasach czy balkonach, lepiej wybrać odmiany, charakteryzujące się mniej intensywnym wzrostem. Będą się do tego nadawać powojniki z grupy Viticella, a także odmiany Doctor Ruppel, Generał Sikorski, Kardynał Wyszyński, Polish Spirit czy też The President. Wśród powojników do zastosowania jako rośliny okrywowe warto wziąć pod wagę taki odmiany jak Mrs. Robert Brydon czy Praecox. Powojniki w większości lubują się w miejscach dobrze nasłonecznionych, na wystawach południowo-wschodnich lub południowo-zachodnich. Są jednak odmiany, które sprawdzą się na stanowisku w półcieniu po stronie północnej. Powojniki tolerujące zacienione miejsca to powojniki z grupy Viticella oraz powojniki Sylviia Denny, Duchess od Edinburgh, Ernest Markham, lub Gipsy Queen.
Uprawa powojników
Większość powojników najlepiej czuje się na stanowiskach dobrze nasłonecznionych, ewentualnie półcienistych. Nie przepadają za przeciągami, dlatego lepiej sadzić je w miejscach osłoniętych od wiatru. Clematisy lubią żyzną, próchniczą, lekką glebę, dobrze, aby była ona bogata w wapń. Jeżeli mamy do zagospodarowania glebę o gorszych właściwościach, na której chcemy zasadzić powojnik, to jest możliwe. Musimy tylko wykopać głębszy dołek, na którego dno wsypiemy warstwę żwiru, następnie warstwę dojrzałego kompostu oraz odkwaszonego torfu. Taki skład zapewni powojnikowi odpowiednie podłoże do rozwoju i bujnego kwitnięcia.
Sadzenie powojników
Planując uprawę powojników, musimy zaopatrzyć się w sadzonki kupione w pojemnikach. Możemy je sadzić od wiosny do jesieni, jednak najlepiej robić to waśnie jesienią. Powojniki muszą być sadzone na odpowiedniej głębokości. Powinno być to nieco głębiej niż rosły w pojemniku. Bryła korzeniowa powinna być przykryta co najmniej 10-centymetrową warstwą ziemi. Po zasadzeniu musimy zapewnić powojnikowi podpory, ponieważ to rośliny pnące. Chwytają się one do podpór za pomocą ogonków liściowych, dlatego najlepiej jako podpory sprawdzają się kratki z drutu lub palików bambusowych.
Pielęgnacja powojników
Pielęgnacja powojników opiera się przede wszystkim na nawadnianiu, nawożeniu i przycinaniu. Rośliny te słabo znoszą susze i niską wilgotność powietrza, dlatego dobrym zwyczajem jest zacienianie gleby wokół podstawy krzewu. Możemy na przykład użyć do tego ściółki lub niskich roślin okrywowych. Oczywiście nie możemy zapominać o regularnym podlewaniu powojników, zwłaszcza w sezonie letnim. Pilnując równocześnie, żeby ich nie przelewać, bo to też może im zaszkodzić. Powojniki jako rośliny kwitnące powinny być nawożone specjalnymi nawozami dedykowanymi dla powojników lub nawozem wieloskładnikowym. Nawożenie możemy rozpocząć już od kwietnia i kontynuować do lipca.
Najlepiej stosować dawki ściśle określone na opakowaniu nawozu. Pozwoli to uniknąć przenawożenia i nadmiernego zasolenia gleby, czego powojniki szczególnie nie tolerują. Możemy też zastosować nawóz o spowolnionym uwalnianiu, który podamy jednorazowo w kwietniu.
Przycinanie powojników
Cięcie powojników jest bardzo ważne i wymaga pewnej wiedzy na temat tej rośliny. Chodzi o to, że termin cięcia powinien być dostosowany do terminu kwitnienia pnączy. Różne odmiany mogą kwitnąć w różnych okresach, dlatego nie można podać jednej słusznej pory przycinania. Nie wszystkie gatunku powojników wymagają przycinania. Jest to konieczne w przypadku mieszańcowych odmian powojników wielkokwiatowych. Dzięki przycinaniu krzewy stają się silne i kwitną obficie. Powojniki przycinamy bardzo delikatnie. Ich pędy są kruche i łatwo je połamać. Cięcie wykonujemy bezpośrednio nad parą pąków lub nad miejscem rozgałęziania pędów.
Jak ciąć powojniki kwitnące wiosną?
Cięcie powojników, których okres kwitnienia przypada na wczesną wiosnę, musimy wykonywać po przekwitnięciu rośliny. W przeciwnym razie zawiązane już w poprzednim roku pąki kwiatowe nie miałby szansy na rozwinięcie. Musimy jednak pamiętać, żeby zrobić to przed zawiązaniem się pąków kwiatowych na kolejny rok. Aby wybrać najlepszy termin, trzeba dobrze obserwować roślinę i nie czekać zbyt długo, gdy kwiaty opadną. Do grona powojników, które przycinamy po przekwitnięciu, zaliczamy powojnik wielkopłatkowy, powojnik alpejski Blue Bird, oraz powojnik górski Mayleen, czy też Rubens.
Przycinanie powojników kwitnących późną wiosną oraz latem
Kwitnienie letnie najczęściej występuje u odmian powojników pełnych i wielkokwiatowych. W ich przypadku cięcie najlepiej przeprowadzić wczesną wiosną. Usuwamy wtedy najbardziej wybijające się pędy. Cięcie to pozwoli na rozkrzewienie się rośliny, a także wzmoże jej letnie kwitnienie. Odmiany, które najlepiej ciąć wczesną wiosną to m.in. Alabast, Lasursten, Multi Blue, Dr. Ruppel, Niobe, Piilu, Snow Queen, czy Miss Bateman.
Powojniki kwitnące latem i jesienią – kiedy je przycinać?
Jeżeli chodzi o powojniki, których okres kwitnienia przypada na przełomie lata i jesieni, to sprawa jest najłatwiejsza. Odmiany te kwitną tylko na tegorocznych pędach, dlatego spokojnie możemy je przyciąć wczesną wiosną. Możemy skrócić pędy nawet o 30 cm, a do czasu kwitnienia spokojnie odbiją, rozkrzewią się i będą nas zachwycać obfitymi kwiatami. Powojniki, które zakwitają latem i jesienią to powojnik włoski Mary Rose oraz Huldine i Venosa Vionacea, powojnik Rahdera, powojnik całolistny oraz powojnik tangucki.
Czy powojniki chorują?
Powojniki są dość wrażliwymi roślinami, które stosunkowo często padają ofiarami szkodników i chorób. Najczęściej powojniki atakowane są przez chorobę zwaną uwiądem powojników. Jest to dla nich dość groźna przypadłość, najczęściej występująca u powojników wielkokwiatowych. Uwiąd powojników prowadzi do więdnięcia i zamierania pojedynczych pędów rośliny. Chorobie tej sprzyja zbyt wilgotne środowisko i temperatura około 25 stopni. Uwiąd najczęściej atakuje młode osobniki, zanim jeszcze wytworzą grube, zdrewniałe pędy. Kiedy zauważymy, że powojnik w naszym ogrodzie został zaatakowany tą chorobą, musimy reagować szybko. Chore pędy wycinamy poniżej uwiędłych liści i usuwamy z ogrodu. Po wycięciu zajętych chorobą pędów podlewamy roślinę i nawozimy, żeby pobudzić ją do wypuszczenia nowych. Aby zapobiegać chorobie, warto glebę wokół powojników podlewać wodą z dodatkiem środka grzybobójczego średnio raz w miesiącu.
Inną chorobą, która może dotknąć powojniki, jest szara pleśń. Sprawia ona, że wierzchołki pędów brązowieją i zamierają, a na kwiatach można zauważyć okrągłe plamy. Do walki z szarą pleśnią potrzebny będzie specjalny oprysk do powojników. Zajęte chorobą pędy należy też wyciąć. U powojników pojawiać się może też mączniak prawdziwy, który objawia się białym nalotem na liściach, kwiatach i łodygach, Porażone mączniakiem rośliny opryskujemy 2 lub 3 razy zachowując dostęp około 7 dni między dawkami oprysku.