Odpowiednie nawadnianie ogrodu to klucz do sukcesu w uprawie większości roślin, a także prosta droga do pięknego trawnika i zdrowo rosnących krzewów i kwiatów w przydomowych rabatach. Dzięki nowoczesnym systemom nawadniania zaopatrzenie ogrodu w wodę jeszcze nigdy nie było tak łatwe i skuteczne. Zraszacze ogrodowe to jeden z podstawowych elementów wspomnianych systemów nawadniania, służących do dystrybucji wody na wybranym obszarze zielonej przestrzeni. Mnogość dostępnych zraszaczy i ich rodzajów może wpędzić w zakłopotanie i stykając się z nimi po raz pierwszy, nie zawsze będziemy wiedzieć, które z nich sprawdzą się w naszym ogrodzie. W poniższym poradniku postaramy się więc przybliżyć różne rodzaje dostępnych na rynku zraszaczy, a także ich zastosowanie.
Spis treści
Zastosowanie zraszaczy ogrodowych
Zastosowanie zraszaczy ogrodowych jest wręcz niezbędnym elementem stworzenia efektywnego systemu nawadniania ogrodu. W zależności od potrzeb i możliwości naszego systemu, mamy do wyboru różne rodzaje zraszaczy do trawy i nie tylko. Zraszacze znacznie ułatwiają, a także poprawiają efektywność nawadniania roślin w naszym ogrodzie. Umożliwiają one uzyskania rozproszonego, odpowiednio ukierunkowanego strumienia wody, nawadniającego wybraną strefę ogrodu. Mówiąc o zraszaczach mamy na myśli zarówno powszechnie znane końcówki do węży ogrodowych, służące do ręcznego podlewania, jak również stacjonarne i przenośne zraszacze ogrodowe, montowane w wybranych punktach na terenie ogrodu.
Podział zraszaczy – rodzaje
Zraszacze najczęściej stosowane do użytku domowego możemy podzielić na 3 podstawowe typy:
- Zraszacze ręczne – montowane na węża ogrodowego, służące do podlewania ręcznego. Jest to rodzaj końcówki, którą montujemy na wąż ogrodowy. W trakcie podlewania końcówkę musimy trzymać w dłoni, kierując strumień na odpowiedni obszar ogrodu. Zraszacze ręczne mogą występować w postaci plastikowej dyszy lub pistoletu umożliwiającego regulację natężenie oraz rodzaj strumienia wody. Ten typ zraszaczy łączymy z wężem ogrodowym za pomocą tak zwanych szybkozłączek, dopasowanych do przekroju węża, z reguły jest to rozmiar 1/2 lub 3/4 cala.
- Zraszacze stacjonarne, przenośne – również montowane do węża ogrodowego, przeznaczone do nawadniania wybranego obszaru, bez konieczności stałego trzymania zraszacza w dłoni. Zraszacz po podłączeniu do węża ustawiamy w wybranym miejscu a po jego odpowiednim nawodnieniu, przestawiamy w kolejne. Istnieją różne rodzaje zraszaczy stacjonarnych, różniące się zakresem oraz przeznaczeniem. Możemy zdecydować się na zraszacze przeznaczone do podlewania terenu w kształcie prostokąta = są to zraszacze wahadłowe inaczej oscylacyjne lub takie, dedykowane do podlewania okręgu. Wybierając zraszacz stacjonarny, warto zwrócić uwagę, czy ma on regulację kierunku, zasięgu oraz sposobu rozpylania wody.
- Zraszacze do systemów nawadniania – łączące się z systemem nawadniania ogrodu, służą do podlewania wybranej sekcji ogrodu. Ta grupa zraszaczy jest prawdopodobnie najbardziej rozbudowana, ale jednocześnie oferująca najwięcej możliwości. Automatyczne systemy nawadniania ogrodu mają za zadanie zapewnić optymalne nawodnienie całego ogrodu. Jest to możliwe właśnie dzięki różnym rodzajom dostępnych zraszaczy, które możemy dopasować do odpowiednich terenów zielonych i poszczególnych rodzajów nasadzeń.
Zraszacze do systemów nawadniania również możemy podzielić na kilka podgrup, są to:
- Mikrozraszacze – dedykowane do nawadniania grup krzewów oraz rabat. Mikrozraszacze składają się z głowicy rozpryskującej wodę oraz szpilki, umożliwiającej osadzenie zraszacza w ziemi. Często mikrozraszacze łączone są z liniami nawaniającymi, również stosowanymi przy większych grupach krzewów, czy drzewach rosnących w kolumnach, za pomocą specjalnych wężyków. Zasięg mikrozraszaczy jest stosunkowo nieduży, najczęściej nawadniają one okrąg lub wycinek okręgu o powierzchni od 1,5 do 4 m. Mikrozraszacze są bardzo łatwe w montażu, bez problemu możemy je zdemontować w razie konieczności wykonania prac ziemnych w danym miejscu, wymagają one również demontażu na zimę. Ten rodzaj zraszaczy nie nadaje się jednak do nawadniania trawnika lub większych mocno wyeksponowanych powierzchni, przede wszystkim ze względu na to, że staną się przeszkodą podczas koszenia, ale również dlatego, że będą wyglądać nieestetycznie, a ich wydajność nie jest zbyt duża.
- Zraszacze wynurzalne – ten typ zraszaczy ma przede wszystkim zastosowanie w nawadnianiu trawników, a także dużych powierzchni pod drzewami. Zraszacze wynurzalne łączą się z ukrytymi pod ziemią rurami systemu nawodnienia, doprowadzającymi wodę do poszczególnych punktów. Osadza się je w glebie, na równo z gruntem. W momencie otworzenia obiegu wody, jej ciśnienie powoduje wynurzenie zraszacza ku górze i rozpoczęcie nawadniania. Wynurzalne zraszacze do trawy nie zaburzają czynności pielęgnacyjnych takich jak koszenie, a także nie zaburzają estetyki ogrodu, ponieważ w czasie spoczynku, chowają się pod źdźbłami trawy. W zależności od wybranego rodzaju i modelu zraszacza wynurzalnego może mieć on zasięg od kilku do nawet kilkunastu metrów. Rozmieszczenie zraszaczy na ogrodzie jest bardzo ważne, aby zapewnić każdej strefie optymalne nawodnienie, zakres podlewania poszczególnych zraszaczy powinie pokrywać się w 30%.
- Zraszacze niewynurzalne – są to coraz rzadziej stosowane typy zraszaczy, ze względu na małą praktyczność oraz walory estetyczne. Ich niewątpliwą zaletą jest niższa cena niż w przypadku zraszaczy wynurzalnych, jednak podobnie jak mikrozraszacze powodują szereg komplikacji takich jak zaburzenie estetyki ogrodu, oraz utrudnienia na przykład podczas koszenia, czy samego poruszania się po ogrodzie.
Zraszacze do automatycznych systemów nawadniania możemy podzielić jeszcze według innej specyfikacji na:
- Zraszacze obrotowe turbinowe lub impaktowe – występują w opcjach pełnozakresowych lub sektorowych, posiadają dysze o różnych wydajnościach. Zraszacze obrotowe świetnie sprawdzą się do nawadniania dużych powierzchni, takich jak przydomowe trawniki, czy parki. Zraszacz działa na zasadzie rotacyjnej pracy turbiny, dzięki wymiennym dyszom, możliwe jest ustawienie zakresu zraszania, oraz jego natężenie.
- Zraszacze statyczne/głowice deszczujące – ten typ zraszaczy pozwala na dystrybucję wody w różnych kierunkach. W tym przypadku styczna głowica deszczująca jest podstawą do dyszy, regulującej sposób oraz natężenie nawadniania. Do zraszaczy statycznych mamy do wyboru różnorodne dysze, których różnice polegają na zasięgu podlewania, sposobie emisji wody, czy też wydajności.
Wydajność zraszaczy
Wydajność zraszaczy do nawadniania uzależniona jest od rodzaju zraszacza, a także dyszy, jaka została do niego wybrana. Dane na temat wydajności poszczególnych dysz możemy znaleźć w katalogu producenta. Na wydajność zraszaczy ma również wpływ ciśnienie wody, dlatego to takie ważne, aby podczas montażu instalacji nawaniającej, dokładnie sprawdzić ciśnienie oraz przepływ wody w źródle, a jeżeli to konieczne, zaopatrzyć się w specjalną pompę, która będzie gwarantowała odpowiednie ciśnienie do pracy naszego systemu nawadniającego.
Schemat podłączenia zraszaczy
Montaż zraszaczy to jeden z ostatnich kroków podczas instalacji automatycznego systemu nawadniania ogrodu. Najczęściej w takich instalacjach możemy spotkać zraszacze wynurzalne rotacyjne lub statyczne. Montaż zraszacza zależny jest od rodzaju oraz lokalizacji końcówki przyłączeniowej. Z reguły większość zraszaczy podłączana jest od dołu, aby możliwe było bezpośrednie zamocowanie zraszacza na rurze zasilającej, występują jednak zraszacze z podłączeniem z boku korpusu. Aby połączyć zraszacz z rurą zasilającą, najczęściej nie jest potrzebne dodatkowe uszczelnianie, jednak czasami można spotkać złącza bez gumowej uszczelki i wtedy należy użyć taśmy teflonowej, aby mieć pewność, że instalacja będzie szczelna. Po podłączeniu wszystkich zraszaczy do instalacji zasilającej możemy wykonać test szczelności, który pozwoli sprawdzić, czy wszystkie połączenia są szczelne, a zraszacze działają prawidłowo a przy tym, czy są odpowiednio usytuowane.
Ile zraszaczy na jednej sekcji?
Wykonując projekt nawadniania ogrodu, bardzo ważną kwestią jest odpowiedni dobór zraszaczy, a także ich rozmieszczenie w poszczególnych sekcjach. Aby odpowiedzieć na pytanie, ile zraszaczy na sekcję jest potrzebnych, musimy przede wszystkim mieć informacje na temat źródła wody. Wydajność oraz ciśnienie robocze źródła wody, które będzie zasilało nasz system nawadniający to kluczowe dane, pozwalające nam na zaprojektowanie efektywnego systemu. To bardzo ważne, aby suma wydatków wody na zraszacze w danej sekcji, nie przekroczyła wydajności źródła. Jeżeli więc chcemy ustalić, ile zraszaczy będziemy potrzebować na daną sekcję, przede wszystkim musimy znać wydajność naszego źródła, a także wydajność wybranych przez nas zraszaczy. Kolejnym krokiem jest ustalenie tego, jak ustawić zraszacz, aby to robić poprawnie, należy na wcześniej przygotowany projekt nanieść poszczególne punkty według schematu, mówiącego, że zraszacze powinny być rozstawione względem siebie promień w promień, co oznacza, że tam, gdzie kończy się zakres jednego, powinniśmy umieścić głowicę kolejnego zraszacza, maksymalne dopuszczalne rozsunięcie zraszaczy wynosi około 10% długości promienia. To ile zraszaczy będziemy potrzebować na jednej sekcji, zależy od możliwości naszego źródła, w momencie, w którym wyliczenia wskażą, że suma wydajności zraszaczy jest wyższa niż wydajność źródła, musimy rozdzielić je na dwie, a nawet więcej sekcji.
Zraszacz na wąski trawnik
Szukając odpowiedniego zraszacza do trawnika, z reguły porównujemy ich zasięg i wydajność, po to, aby wybrać taki, który będzie najbardziej efektywny i najlepiej sprawdzi się w naszym ogrodzie. Większość zraszaczy wynurzalnych czy też przenośnych przeznaczonych jest do nawadniania większych obszarów, ze względu na duży zasięg wyrzucanego strumienia wody. Co jednak z wąskimi trawnikami czy też niewielkimi rabatami? Do nawadniania wąskich obszarów trawiastych warto użyć systemów niskoprzepływowych takich jak linie kroplujące. Będą one bardziej wydajne, a jednocześnie najbardziej ekonomiczne, woda będzie dostarczana bezpośrednio w miejsce docelowe, przy jednoczesnym zachowaniu estetyki obszaru zielonego. Inną opcją nawadniania wąskiego trawnika jest zastosowanie zraszacza statycznego z odpowiednio dobraną dyszą, która pozwoli na dokładne nawodnieni wybranego przez nas zakresu.