Starzec zwyczajny jest rośliną, którą możemy spotkać na łąkach, pastwiskach i w wielu innych miejscach w Polsce i na świecie. Starzec pospolity (zwyczajny) porasta również miejsca mocno zmienione przez człowieka, dlatego spotykamy go na wysypiskach, gruzowiskach, przy drogach i w szeroko rozumianej infrastrukturze urbanistycznej miast i wsi. Zatem warto zadać sobie pytanie, czy jest to roślina bezpieczna dla ludzi i zwierząt?
Spis treści
Starzec zwyczajny – co to za roślina?
Starzec zwyczajny jest gatunkiem roślin astrowatych. Jego pierwotną siedzibą jest akwen Morza Śródziemnego, ale rozprzestrzenił się na wszystkich kontynentach, oprócz Antarktydy.
Starzec pospolity zaliczany jest do gatunku roślin jednorocznych albo dwuletnich, kwitnących przez cały rok. Roślina jest zapylana przez osy i much i rozsiewana się przez wiatr. Starzec zwyczajny jest chwastem trującym, który zawiera wiele substancji chemicznych, wpływających negatywnie na układ pokarmowy zwierząt i ludzi.
Ponadto roślina wykazuje działanie rakotwórcze, mutogenne i działa toksycznie na wątrobę. Zawiera w swoim składzie takie związki chemiczne, jak enecjonina, senecyna, kwercetyna, kwas fumarowy, pyrralizydyna. Powodują one zaburzenia pracy układu trawiennego i uszkadzają niektóre organy.
Na ogół zwierzęta nie jedzą tego chwastu, ponieważ ma nieprzyjemny smak, ale kawałki rośliny mogą się dostać do paszy.
Roślina jest również siedliskiem różnych grzybów, pasożytujących np. na sałacie, roślinach astrowatych, a także jest odpowiedzialna za powstawanie rdzy pęcherzykowatej igieł sosny.
Jak rozpoznać starca zwyczajnego?
Starzec pospolity dorasta do wysokości około pół metra. Łodyga jest owłosiona, a roślina ma liczne rozgałęzienia, które zanikają, gdy chwast potrzebuje poradzić sobie z trudnymi warunkami. Liście są postrzępione i nie równo ząbkowane. Dolne części rośliny zamierają w momencie jej kwitnienia.
Kwiaty koloru żółtego, mają kształt rurkowaty i otoczone są zielonym koszyczkiem. Wygląd kwiatów przypomina ciasno ułożone pojedyncze włoski, które rosną do góry. Kwiaty zamieniają się w biały puch, który otacza słupek. Jedna roślina wytwarza aż do 6 tys. nasion.
Starca zwyczajnego łatwo pomylić z mleczem polnym (mniszek lekarski). To, co je od siebie odróżnia to łodyga, która u starca jest pokryta pajęczynowatym owłosieniem. Łodyga mniszka po przerwaniu wytwarza charakterystyczną mleczną ciecz. Ponadto puch i mniszka lekarskiego jest bardziej lotny i delikatny, mniej się trzyma kwiatostanu. Starzec ma puch mocniej trzymający się rośliny. Poza tym mlecz polny kwitnie od czerwca do października. Jedynie starzec kwitnie przez cały rok.
Starzec zwyczajny zastosowanie
Starzec pospolity niegdyś był stosowany w medycynie ludowej, jako zioło lecznicze na wiele schorzeń. Podawano go dzieciom na kolki i pasożyty. Kobiety stosowały go przy obfitych miesiączkach. Z tej rośliny wykonywano maść na wypryski. Obecnie starzec ma silne właściwości trujące i odradza się jego stosowania w ziołolecznictwie.
Jakie szkody może wyrządzić starzec pospolity?
Starzec zwyczajny jest rośliną dość plenną i pojawia się zarówno na łąkach, jak i polach uprawnych oraz w naszych ogrodach. Chwast nie jest mile widziany zarówno na polach uprawnych, jak i w naszym ogrodzie. Roślina lubi gleby piaszczyste albo gliniaste, które są bogate w składniki odżywcze.
W uprawach roślin może zagłuszyć plony, ponieważ pobiera z gleby cenne składniki pokarmowe i mineralne oraz dużo wody. Zatem jest sporą konkurencją dla roślin uprawnych. Ponadto szybko rośnie i rozwija się przez cały rok. Roślina jest szczególnie groźna dla upraw kukurydzy i ziemniaków. W ogrodach zagraża marchwi, pietruszce, koprowi, selerowi.
Gdy roślina pojawia się w sąsiedztwie upraw sałaty, to pasożytujące na starcu grzyby przenoszą się na uprawy sałaty, co powoduje na niej rozwój mączniaka rzekomego. Starzec pospolity jest siedliskiem szkodliwych grzybów dla innych roślin, zabiera im składniki odżywcze, wodę oraz światło słoneczne. Tym samym hamuje ich rozwój. Z tego względu ten chwast jest obecnie bardzo zwalczany.
Starzec zwyczajny – zwalczanie
Starca zwyczajnego na ogół zaleca się usuwać mechanicznie, jak w przypadku wszystkich chwastów. W ogrodowych uprawach jest to najlepszy i najskuteczniejszy sposób jego eliminacji. Regularne odchwaszczanie i wyrywanie dopiero, co wyrośniętej sadzonki, przeciwdziała rozprzestrzenianiu się tych roślin na inne uprawy.
Gdy chcemy mieć pewność, żeby ta roślina nie pojawiała się w naszym ogrodzie, to przygotujmy odpowiednio ziemie pod uprawę, stosując ekologiczne metody, takie jak zabiegi agrotechniczne, czy ściółkowanie.
Gdy chwast już się bardzo rozsieje, szczególnie w uprawach na dużym areale powierzchni, to w tym wypadku starca zwyczajnego zwalcza się preparatami chwastobójczymi. Ta roślina jest wrażliwa na większość substancji aktywnych, które znajdują się w chemicznych środkach ochrony roślin.
Dlatego jego zwalczanie opiera się na opryskach. Środki dobiera się stosowanie do prowadzonych upraw i wykorzystuje na odpowiednim etapie rozwoju upraw i chwastów. I tak w uprawach kukurydzy stosuje się Arigo 51WG, Avicet334 SL do upraw rzepaku i gorczycy białej.
Natomiast starzec zwyczajny zwalczany w truskawkach jest preparatem Basta 150 SL. Ten sam środek można zastosować w stosunku do ziemniaków, rzepaku i malin.
Przy nieużytkach na ogół aplikuje się preparaty na bazie glifosatu, które są niezmiernie skuteczne, jeżeli chodzi o likwidacje chwastów, ale szkodliwe dla ludzi i środowiska. Glifosat odkłada się w organizmie człowieka i jest dla niego potencjalną trucizną. Z tego też względu odchodzi się od środków chwastobójczych na bazie tego składnika w uprawach wielkopowierzchniowych.
Do zwalczania starca zwyczajnego mamy do wyboru szeroki asortyment środków chwastobójczych, dedykowanych do różnego asortymentu upraw.
Jak chronić się przed starcem zwyczajnym?
Zapobieganie i ochrona upraw przed starcem zwyczajnym jest najlepszą formą eliminacji tej rośliny w naszych ogrodach, czy na polu. W uprawach ogrodowych metoda jest dość prosta.
Wystarczy regularnie monitorować i kontrolować nasze grządki, a w przypadku pojawienia się chwastu, wyrywać go z korzeniami. Przy tym należy pamiętać, że najlepiej usuwać rośliny jeszcze w stadium nierozwiniętym (młode sadzonki) tak, aby nasiona starca przypadkowo nie rozsiały się na kolejne uprawy.
Wyrastaniu starca zwyczajnego w uprawach ogrodowych możemy również zapobiegać, poprzez dokładne odchwaszczanie grządek, przed posadzeniem warzyw. W tym celu przekopujemy ziemię, a po wysianiu lub posadzeniu warzyw, owoców i krzewów ściółkujemy glebę lub przykrywamy ziemię Agro włókniną.
W uprawach na polach sprawa jest bardziej problematyczna, ponieważ na wielohektarowej ziemi trudno o kontrolę wyrastania tego chwastu i regularną jego eliminację mechaniczną. W tym wypadku przed wysianiem nasion trzeba przedsięwziąć następujące kroki:
- kontrolujemy jakość nasion. Sprawdzamy, czy wśród nasion do wysiewu nie ma zarodników starca zwyczajnego;
- bronowanie ziemi. Na ogół bronuje się uprawy pod ziemniaki;
- przeprowadzanie podorywkę ściernisk;
- monitoring upraw pod kątem pojawienia się ewentualnych chwastów;
- niszczenie pierwszych sadzonek chwastu, nie dopuszczając do ich rozrostu i rozsiania kolejnych zarodników.
Starzec pospolity wydaje się niewinną rośliną łąkową o drobnych żółtych kwiatkach. Dawniej wykorzystywany w leczeniu wielu schorzeń, obecnie zagraża wielu gatunkom roślin, zwierząt oraz ludziom.