Rośliny, podobnie jak większość żywych organizmów do życia i wzrostu potrzebują wody, pożywienia oraz światła. Jeżeli podaż, któregokolwiek z tych składników jest zaburzona, lub całkowicie zahamowana dochodzi do stopniowego pogarszania się kondycji organizmu, a nawet jego obumierania. W przypadku roślin doniczkowych proces ten jest szczególnie mocno obserwowalny zimą, kiedy są one narażone na niską wilgotność powietrza, wysokie temperatury, a także niedobór światła. Czym objawia się niedobór światła u roślin, jak mu zapobiegać i kiedy warto doświetlać rośliny doniczkowe w domu? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań znajdziecie w poniższym artykule.
Spis treści
Oświetlenie roślin
Podstawowy proces życiowy roślin, jakim jest fotosynteza, znany jest nam już ze szkoły podstawowej. Rośliny potrzebują światła do życia i wzrostu, aby mogły zachować swoje funkcje życiowe, muszą otrzymywać odpowiednią porcję światła w ciągu dnia. Jest to szczególnie istotne w przypadku niektórych gatunków roślin doniczkowych, które genetycznie posiadają wysokie wymagania świetlne i w warunkach domowych, narażone są na pogorszenie kondycji, zwłaszcza w sezonie jesienno-zimowym. Mowa tutaj na przykład o roślinach pochodzących z rejonów tropikalnych, które często możemy spotkać w domowych uprawach doniczkowych. Przykładem takich roślin o tropikalnym pochodzeniu mogą być fikus drobnolistny, gwiazda betlejemska, czy też epipremnum złociste. Rośliny te mają duże zdolności adaptacyjne, dlatego, mimo iż nie możemy zapewnić im takich warunków, jakie posiadają w środowisku naturalnym, są w stanie przetrwać właśnie dzięki adaptacji. Jednak zimą, to właśnie te gatunki są szczególnie narażone na problemy i niedobór światła.
Zapotrzebowanie na światło roślin doniczkowych
Niektóre gatunki roślin doniczkowych, jakie uprawiamy w domach, posiadają zapotrzebowanie świetlne, wynoszące nawet do kilkudziesięciu tysięcy luksów. Ustawione na parapecie, mogą otrzymać światło o natężeniu wynoszącym około 5000 lx, natomiast jeżeli umiejscowione są one z dala od okna, otrzymają zaledwie około kilkuset luksów. Przy takim niedoborze światła kondycja roślin ulegnie znacznemu pogorszeniu. Można wówczas zaobserwować zahamowanie ich wzrostu, brązowienie lub żółknięcie liści, a nawet zamieranie. Jeżeli więc hodujemy w domu rośliny mające tropikalne pochodzenie lub po prostu większe wymagania świetlne, konieczne będzie ich sztuczne doświetlanie.
Doświetlanie roślin doniczkowych
Aby doświetlanie roślin doniczkowych było skuteczne, musimy odpowiednio dobrać źródło, a także barwę światła. Do optymalnego rozwoju roślin konieczna jest stabilna produkcja chlorofili. Najważniejsze z nich to chlorofil a oraz chlorofil b. Pochłaniają one największe ilości światła czerwonego oraz niebieskiego. Kolor światła ma istotne znaczenie dla poszczególnych właściwości i funkcji życiowych roślin i tak:
- światło czerwone najlepiej sprawdzi się dla roślin kwitnących, pobudza i przedłuża kwitnienie, a także pobudza do związywania nasion i owoców
- światło niebieskie poprawia grubość liści i pobudza ich rozwój, a także stopuje wydłużanie pędów, dzięki czemu nie wiotczeją, wpływa ono również na otwieranie aparatów szparkowych, a także wspiera kwitnienie.
Oczywiście najlepiej byłoby, gdyby rośliny miały dostęp do pełnego widma świetlnego, wówczas miałby zapewnione kompleksowe wparcie, jednak te dwie wspomniane barwy są najistotniejsze pod kątem wzrostu.
Doświetlanie roślin zimą
Jeżeli wiemy już, jak ważne jest doświetlanie roślin zimą, pora na wybór optymalnego źródła światła, które zapewni im odpowiednie warunki do rozwoju. Popularną metodą doświetlania roślin doniczkowych obecnie jest stosowanie lamp fluorescencyjnych z energooszczędnymi lub zwykłymi świetlówkami. Czasami stosowane jest też oświetlenie LED, które jest dla zieleni bezpieczne, pozwala uzyskać precyzyjną barwę, a przy tym jest energooszczędne, dzięki czemu nie nadwyręża zbyt domowego budżetu. Różne rodzaje dostępnych lamp, mają różnorodne właściwości i emitują różne natężenie i kolor światła.
- Lampy fluorescencyjne – emitowane przez nie światło ma barwę białą, zimną, zbliżoną do światła dziennego. Lampy te emitują mało ciepła;
- Lampy halogenowe – emitują one korzystny dla roślin zakres promieniowania, mają duży pobór mocy;
- Lampy rtęciowe wysokociśnieniowe – emitują promieniowanie o barwie zielonej, żółtej i niebieskiej;
- Lampy sodowe – emitują światło o barwie żółtopomarańczowej, zbliżone do światła dziennego;
- Zwykłe żarówki – są słabym źródłem światła, mała wydajność, niewielka emisja światła o barwie niebieskiej, duża emisja ciepła.
Jak doświetlać rośliny doniczkowe zimą?
W skuteczności i efektywności doświetlania roślin doniczkowych zimą najważniejsza jest regularność i czas. Aby uzyskać pożądany efekt, powinniśmy doświetlać rośliny przez około 8-10 godzin dziennie, jednak nie dłużej, ponieważ wówczas zaburzymy ich procesy fizjologiczne. W przypadku małych pojedynczych roślin, źródło światła powinno być umieszczone w odległości około 20 centymetrów, jeżeli zaś chcemy oświetlić większe okazy, powinniśmy użyć do tego 2 lamp oddalonych o około 80 do 200 centymetrów. Najlepsze ustawienie lamp będzie wtedy, gdy światło będzie padało ukośnie z góry, zapewni to najlepszą podaż światła. Ważne też, aby lampy były ustawione w takiej odległości, która nie będzie ryzykowała poparzeniem roślin. Dobrym pomysłem jest montaż niewielkiego wiatraczka, który ciepłe powietrze skieruje w przeciwną stronę. Doświetlając rośliny doniczkowe w zimie, musimy również pamiętać o ich regularnym nawadnianiu. Ciepło wytwarzane przez lampy przyczynia się bowiem do szybszego wysychania podłoża.